Ana Sayfa > Prof. Dr. Mevlüt UYANIK (Page 2)

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK

Bir Nefes Felsefe 15: Gazzâlî: “Mantık zındıklık ilmi mi; düşünmenin ölçütü mü?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

“Bir Nefes Felsefe” başlıklı yazı serisiyle akademik bilgiyi kamusal alana kısa ve daha anlaşılır bir üslupla taşımayı hedeflediğimizi biliyorsunuz. Konuları teknik açıdan anlaşılır bir şekilde aktarmaya çalışıyorum, umarım kısmen de olsa başarıyordum. Düşünce tarihimizde oynadığı rolün önemine binaen Gazzâlî yazmaya devam edelim: Felsefe, Meşşâî  alimlere göre mutluluğun elde edilmesi (tahsilu’s-saade), mantık

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 14: İslam dünyasında felsefeyi bitiren Gazzâli mi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Gazzâlî’nin, felsefi, kelami, batini ve sûfî okumaları dönemin dini gruplar sosyolojisi olarak incelediğini düşündüğümüz el-Munkız’daki ifadelerini, Tehafütü’l-Felasife adlı eserinde daha ayrıntılı olarak inceleyerek ve iki filozof üzerinden bir karşıtlık dalgası oluşturduğu malum. Sûfî söylemi de içlerinde gruplara ayırarak (şatahatlarıyla meşhur Varlığın Birliği öğretisini hal olarak yaşayanların) dışında durduğu bakış açısına

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 13: Kaç Gazzâli var?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Giriş: Ebu Hamid Gazzâlî (1058-1111), fakih, mantıkçı, mütekellim, sûfî niteliklerine sahip  ve İslam düşüncesinde dönüm noktası olan bir âlimdir.  Selçuklu döneminin özelliklede Nizamülmülk’ün himayesinde makam ve mevki açısından oldukça iyi durumda ve eğitim ve öğretim alanında zirvesindeydi. Meşşâî filozoflara yönelttiği eleştiriler ve karşı eleştiriler, kelami felsefenin teşekkülü,  sufiliğin felsefi bir sistem

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 12: İslam felsefesini “analitik” okumak da nereden çıktı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

İslam felsefesinde “filozof”, Meşşâîlik; “müteellih”, İşrakilik; “Muhakkik sûfî” ise Ekberi (Vahdet-i vücud) öğretileri bağlamında fikir üreten alimlere verilen nitemeler.  İslam felsefesini tek bir akıma indirgeyip, Fârabî ve İbn Sînâ’ya yöneltilen eleştirileri bütün felsefeye yaygınlaştıranların tutarlı olup olmadıklarını daha net anlayabilmek için bu üç terim arasındaki farklar ve geçişleri ana hatlarıyla

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 11: “Evrendeki her şey canlıdır” ve “Her şey Tanrı’yı zikreder” önermeleri bize ne anlatır?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 1

Eğer “felsefe var oluşun -hem dış dünyanın ve hem de insanın iç dünyasının- gizini düşünerek çözme uğraşı ise, düşünce tarihi, elimizdeki yazılı belgelerden çok daha eski bir tarihte başlamış olmalıdır.  Çorum Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde felsefe tarihine M.Ö. 6. yüzyılda mitolojiden logos’a Thales (İ.Ö.?625-545) ile birlikte geçildiği bilgisiyle başlamak ne derece

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 10: Fârâbî, Nübüvvet’i siyaset felsefesinin merkezine nasıl yerleştirdi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Geçen haftaki “Bir Nefes Felsefe” yazısında Tanrı’nın evreni nasıl yarattığını tâlimî/müsbet ilimler vasıtasıyla açıklayıp, niçin yarattığını ilâhîyat/felsefe disiplinleriyle  anlaşılabileceği üzerinde durmuştuk, hatırlarsanız. Müslüman filozofların  modern felsefede anlama ve açıklama, pozitif ve beşeri/tinsel ilimler ayrımına ve buralarda kullanılacak yöntemler farklılıklarına işaret etmesinin günümüz felsefe açısından da önemini belirtmiştik. Aristoteles’in ilimleri teorik, pratik

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 9: Tanrı Evreni Nasıl ve Niçin Yarattı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

İslam felsefesine Tanrı, vacibu’l-vucud yani zorunlu varlık olarak tanımlanır. Varolması için bir başka varlığa muhtaç değildir, bu açıdan “Vacibu’l-vucud bizatihi” de denir. Tanrı’nın dışındaki her şey, evren diye isimlendirilir ve varolması için bir başka varlığa ihtiyaç duyar, bu nedenle vacibul-vucud bigayrihi de denilir. Bu husus önemli, “Bir Nefes Felsefe”ye dair önceki

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 8: ‘Hikmetü’l-Meşrikiyye’ “Doğu Felsefesi”ne karşılık gelir mi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

"Tanımlaması onu söylüyor zaten" deyip, "on yıllardır süregelen 'Doğu-Batı' ikilemine katkı yapıp, 'gerekli bir öteki' oluşturup, savunmacı bir tutuma mı gireceksiniz, sizde" mi dediniz? Çünkü Doğu ve Batı terimleri salt coğrafî bölgelere tekabül etmenin ötesinde ya da İslam ve Doğu kültürlerini özdeştirip, Batı dünyasının hâkimiyetini pekiştirmek için gerekli bir öteki

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 7: Müslüman filozoflar, İslamiyet’in ilk dönemindeki teo-politik çatışmaları aşabildi mi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

Kindi’nin önceleri rasyonalist geleneği önceleyen Ehl-i Tevhid ve’s-Sıfat ekolünün Kur’an’ın mahluk olduğu görüşünü zorla kabul ettirme çabası (Mihne) sonucunda ana bünye diye isimlendirilen Ehl-i Sünnet’ten ayrıldığı (itizal) ettiği söylenen akım içinde yetiştiği bilinmektedir. Onun “kelamcı-filozof” olarak ilimler tasnifi ve yöntem meselesinde söylediklerinin önemi de ortada. Mutezili görüşü benimseyen Halifeler zamanında

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 6: İlk İslam filozofu kimdir?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Tabii ki Kindî (ö. 252/866)  dediğinizi duyar gibiyim! Evet; bütün İslam felsefesi tarihi kitaplarında da öyle yazıyor çünkü. Teolojik/kelâmî düşünceden felsefî tefekküre geçişte önemli bir kelamcı-filozoftur gerçekten de, ama İlk İslam filozofu olarak nitelendirilir mi, bilemedim, desem doğru olmaz. Emevî ve Abbâsî dönemlerinde önemli vazifeler görmüş aristokrat bir ailenin çocuğu olarak

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 5: Felsefe “iyi yaşama sanatı” ise “insan yedisinde neyse yetmişinde odur” sözünün  “ahlak felsefesi”ndeki karşılığı nedir?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Peygamberimizin “Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim” ve “Ahlakınızı güzelleştiriniz” şeklindeki sözleri ile “insan yedisinde neyse yetmişinde odur”  sözünü bir arada düşündüğümüz zaman “Ahlak ve Felsefesi Ne İçindir ve Neye Yarar?” diye sormak gerekmez mi? Bu etik ve ahlak kavramlarının analizini, temelde ahlakın değişip değişmediği meselesi bağlamında müzakere edilir. Felsefe “İyi

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 4: İslam felsefesi karşıtlığının temelinde yatan meşşai filozofları tekfir etmek ne derece tutarlı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

Biz, Kindi’yi İlk Müslüman filozof olarak nitelendirdikten sonra İslam felsefesinin kurucu filozofunun Farabi olduğunu belirtiyoruz. Onu felsefeyi asli yurduna geri getirdiğini ve Hz. Muhammed’in getirdi yeni sistem bağlamında kadim kültürleri okuyup yeni bir bakış açısı getirilmesi ve bunu felsefi temellerini kurguladığını ve buna Meşşai öğreti denildiğini belirtiyoruz.  İbn Sina’nın bunu

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 3: İslam felsefesinin oluşum sürecinde yerli ve yabancı kaynaklar tasnifi tutarlı mı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

Sistemler ilk öncüllerden kurulur ve her felsefi/hukuki/dini öğretiye yönelik eleştiriler genelde 2. Önerme ve onlardan çıkarsanan yargılara yöneliktir. Bu açıdan biz mantık dersinde Farabi’nin dil ve düşünce arasındaki irtibatını, tasavvur ve tasdik çeşitlerini, Hakikat’e dair sunum tarzlarını (burhan-cedel/diyalektik, hitabet/belagat/retorik, şiir ve safsata) inceleyerek felsefeye giriş yaparız. Sonra Mantık bilmeyenin ilmine

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 2: Bağlanmanın kökenine inmek için felsefe

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

 Eğer, felsefe derken ontoloji, epistemoloji ve aksiyoloji sacayağı üzerine kurulu, sistematik, eleştirel ve mukayeseli bilgileri kast ediyorsak, Varlık (V:Tanrı; v:âlem) ilişkisine dair temellendirmesini yapan ve buna uygun hayat yaşamaya yaşayan ister mümin ve müslim (Müslüman) ister gayr-i müslim olsan (Hristiyan, Musevi) bir felsefecinin konumu ne olabilir?               Ne alaka şimdi deyip

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Doğan Özlem'e... Bu satırların yazarını takip eden dostlar, “felsefe dediğin ne işe yarar?” sorusu bağlamında kısa yazılarla sohbet ettiğimizi bilir. Artık “Bir Nefes Felsefe” başlığı altında genelde felsefe tarihi özelde İslam Felsefesi tarihini merkeze alarak, kronolojik okumaların birikimini bir konu/soru/n bağlamında “okur” ve “”yazar” yoldaşların müzakeresine açalım dedik. Bu serinin ilk

Tamamını Oku

Irak: Arap ve Fars şiiliğinin çatışma merkezi

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Din ve Siyaset, Dış Politika, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Yazılarımızı takip edenler, İslam dünyasındaki ekonomi politik çatışmaları anlamaya çalışırken mezhep çatışmaları üzerinden meşruiyyet aranmışına dikkat çektiğimizi bilir. Bu bağlamda Arap ve Fars Akılları ve Müslümanlık tasavvurları Şiî-Selefilik üzerinden okurken, bu sefer Irak’taki  Şiî-Şiî iç çatışmaları artmaya başladı. Bunu Pers ve Arap Şiîliği taraftarlarının çatışmaları olarak okumak ve Irak’ın bu çatışmayı

Tamamını Oku

Osmanlı’da Türklük bilincinin uyanmasında Emir Timur’un (dolaylı) katkısı

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Köşe Yazıları, Manşet, Tarih 0

1402 Ankara savaşının Türk tarihindeki yerini, özellikle özel Batı Türkleri yani bizlerin açısından tam bir dönüm noktası olduğunu hepimiz biliriz. Esenboğa havaalanı diye bildiğim mekânın aslında Emir Timur’un  komutanı olan İsenboğa’nın ordusunu konuşlandırdığı mekan olmasını ister ironi; isterseniz Türk tarihinin bütün kırılma noktalarına rağmen sürekliliğinin izi olarak görün, her uçağa

Tamamını Oku

Rusya-Ukrayna, ABD, Fransa ve İngiltere arasında salınmak yerine Ankara odaklı çözüm önerileri üretmek

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Dış Politika, Manşet 0

Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde seçmeli olarak Çağdaş İslam Düşünürleri ve Türk Düşünce Tarihi dersine dair metinler okurken, takip ettiğimiz yöntem, incelediğimiz düşünürü analitik felsefe bağlamında canlı ve çağdaş figür olarak okumaktır. Bu karşılaştırmalı felsefe yapmanın ötesine geçip bu alimlerle felsefe yaparak, kaygılarını ve çözüm önerilerini analiz edip, bugüne ne diyebilir

Tamamını Oku

Çağdaş İslam Düşünürleri

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Kitap ve Kültür, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

İslam dünyasının içinde yaşadığı ekonomik-politik sorunlara felsefî açıdan çözüm üretmeye çalışan ama farklı düşünce modellerine sahip âlimlerin temel eserlerini çaprazlama okutmak son derece önemlidir. Çorum Hitit İlahiyat Fakültesinde 25 yıla yakın “Çağdaş İslam Düşünürleri” üzerine okumalar yapıyoruz. Özellikle İslam dünyasının içinde yaşadığı sorunlara çözüm üretmede, Batı hâkimiyetinin epistemik temellerini bilen

Tamamını Oku

Teo-politik savaşlara meşruiyet sağlayan fetvalar ve günümüzde laikliğin önemine dair

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Din ve Siyaset, Manşet 0

Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş felsefesinde yadsınamayacak bir yere sahip olan laikliğin ne kadar vazgeçilmez olduğunu anlamak için tarihsiz okumaların talihsizliğinden kaçınmak şart. 1789 Fransız İhtilaliyle değişen dünya paradigmasına uyum sağlamak için bir seri düzenleme (Tanzimat) ve ıslahatlar yapan Osmanlı, I. ve II. Meşrutiyetle parlamenter sistem denemeleri yaptı. Üç Tarz-ı Siyasetin ilki

Tamamını Oku