Ana Sayfa > Tasavvuf ve İlahiyat

Bir nefes felsefe 27: Tinsel bir anlama çabası olarak Kur’an’ın tarihsel ve evrensel okunması

Takdim: Başlık, bizim 1997’de konuyla ilgili farklı analizleri içeren makalelerden oluşturduğumuz kitabın adı. (Fecr Yayınevi, Ankara:19972011, 2017; 414.s) Bu seri yazı, kavramsal kargaşanın hâlâ devam ettiğinin ve neticede bir arpa boyu yol alamadığımızın da işareti aslında. Soruşturmada (Yetkin Düşünce, 5/20, 2022) bana yönlendirilen ikinci soru şöyleydi: Tarihselcilik kavramının farklı kültür havzasında

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 12: İslam felsefesini “analitik” okumak da nereden çıktı?

İslam felsefesinde “filozof”, Meşşâîlik; “müteellih”, İşrakilik; “Muhakkik sûfî” ise Ekberi (Vahdet-i vücud) öğretileri bağlamında fikir üreten alimlere verilen nitemeler.  İslam felsefesini tek bir akıma indirgeyip, Fârabî ve İbn Sînâ’ya yöneltilen eleştirileri bütün felsefeye yaygınlaştıranların tutarlı olup olmadıklarını daha net anlayabilmek için bu üç terim arasındaki farklar ve geçişleri ana hatlarıyla

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 7: Müslüman filozoflar, İslamiyet’in ilk dönemindeki teo-politik çatışmaları aşabildi mi?

Kindi’nin önceleri rasyonalist geleneği önceleyen Ehl-i Tevhid ve’s-Sıfat ekolünün Kur’an’ın mahluk olduğu görüşünü zorla kabul ettirme çabası (Mihne) sonucunda ana bünye diye isimlendirilen Ehl-i Sünnet’ten ayrıldığı (itizal) ettiği söylenen akım içinde yetiştiği bilinmektedir. Onun “kelamcı-filozof” olarak ilimler tasnifi ve yöntem meselesinde söylediklerinin önemi de ortada. Mutezili görüşü benimseyen Halifeler zamanında

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 4: İslam felsefesi karşıtlığının temelinde yatan meşşai filozofları tekfir etmek ne derece tutarlı?

Biz, Kindi’yi İlk Müslüman filozof olarak nitelendirdikten sonra İslam felsefesinin kurucu filozofunun Farabi olduğunu belirtiyoruz. Onu felsefeyi asli yurduna geri getirdiğini ve Hz. Muhammed’in getirdi yeni sistem bağlamında kadim kültürleri okuyup yeni bir bakış açısı getirilmesi ve bunu felsefi temellerini kurguladığını ve buna Meşşai öğreti denildiğini belirtiyoruz.  İbn Sina’nın bunu

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 3: İslam felsefesinin oluşum sürecinde yerli ve yabancı kaynaklar tasnifi tutarlı mı?

Sistemler ilk öncüllerden kurulur ve her felsefi/hukuki/dini öğretiye yönelik eleştiriler genelde 2. Önerme ve onlardan çıkarsanan yargılara yöneliktir. Bu açıdan biz mantık dersinde Farabi’nin dil ve düşünce arasındaki irtibatını, tasavvur ve tasdik çeşitlerini, Hakikat’e dair sunum tarzlarını (burhan-cedel/diyalektik, hitabet/belagat/retorik, şiir ve safsata) inceleyerek felsefeye giriş yaparız. Sonra Mantık bilmeyenin ilmine

Tamamını Oku

Çağdaş İslam Düşünürleri

İslam dünyasının içinde yaşadığı ekonomik-politik sorunlara felsefî açıdan çözüm üretmeye çalışan ama farklı düşünce modellerine sahip âlimlerin temel eserlerini çaprazlama okutmak son derece önemlidir. Çorum Hitit İlahiyat Fakültesinde 25 yıla yakın “Çağdaş İslam Düşünürleri” üzerine okumalar yapıyoruz. Özellikle İslam dünyasının içinde yaşadığı sorunlara çözüm üretmede, Batı hâkimiyetinin epistemik temellerini bilen

Tamamını Oku

Hz. Muhammed ve sosyal adalet tasavvuru

-Hılfu’l-Fudul’u “Çatışma Çözüm Merkezi ve Bir Sivil Toplum Kuruluşu” Olarak Okuma Denemesi- Öz: M. 610 yılında ilahi mesajlarının sonuncusunu hayata geçiren Hz. Muhammed, kısa süre de içinde yaşadığı toplumun sorunlarına çözüm önerileri üretecek düzenlemeler yapmaya başladı. Günümüz diliyle söyleyecek olursak, Peygamberimizin dezavantajlı gruplar yani çocuk, engelli, kadın (cariye) ve erkek köleler ile ilgili tutumunu anlamak

Tamamını Oku

Tarihsiz okumaların talihsizliğinden kaçınmak için tarih felsefesi şart

Tarihsel bir olgu/olay ve metne ulaşma ve onun yazıldığı dili anlama imkanı olmayan bir kişi, onun hakkında konuşanın görüşüne göre karar verir, bu tarih yazılığının/anlatıcılığının doğal halidir. Ama burada tarihin belirli bir zamanında gerçekleşmiş olay/olguyu kayıt haline alınmış şekli olan metinleri yazanların içinde bulundukları dil/söylem ve ideolojilere göre tarih anlatıcılığının

Tamamını Oku

Din yorgunluğu ve deizm tartışmalarına dair bir “derkenar”

  Soru/n: Türkiye’de “Muhafazakâr Demokrasi“ söyleminin gereği olarak “Dindar Nesil” yetiştirmeyi önceleyen Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının ülkede İmam Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakültelerinin çoğalması için maddi açıdan her türlü desteği vermesine rağmen son günlerde “Deizm” ve “Din Yorgunluğu” tartışmalarıyla karşılaşmamızın gerekçeleri neler olabilir ve bunların tutarlılığı nedir? Öncelikle tartışmanın fitilinin

Tamamını Oku

Felsefe ve Hikmet kavramlarını bir hadis bağlamında müzakere etmek

Felsefeyi bir “hayat tarzı” olarak görüp, yaşadığımız sorunlara dair “kaygılarımızı paylaşmak”, bunlara çözüm önerileri üretmek veya mevcut çözüm önerilerini tutarlılığını test etmeye yarayan hazır bulunuşluk sağlayarak alternatifleri çoğaltmak olarak görüyoruz. Bu açıdan bize göre bilgelik sevgisi (Philosophia) ancak insanlığın fikri birikimini rasyonel, eleştirel ve mukayeseli okumalarla edinilebilir. İşte bu nedenle

Tamamını Oku

Tarihsiz okumaların talihsizliği: Hilafet, İlahiyat-Medrese

Bu sıralar "1980'den Günümüze İslamcılık Düşüncesi ve Dergiler Sempozyumu" ( İlem ve Üsküdar Belediyesi, 20-22 Nisan 2018 İstanbul) için dergileri oku/yorum. Bana göre 1789-1799 yıllarında Dünyanın eko-politik paradigması değişti, çok uluslu devletten ulus devlete, din merkezli yapıdan laik bir sisteme, monarşiden cumhuriyete geçildi. Monarşik dini değerleri önceleyen bir dünya devlete

Tamamını Oku

Felsefe öğretiminde Peygamberimizle yolda/yoldaş olmak

Giriş Felsefe, varlık (Tanrı-evren) bilgi ve değer üzerine rasyonel/tutarlı ve eleştirel düşünceler üretir. Bu anlamda var olması için başka bir varlığa muhtaç olmayan varlık diye tanımlanan Tanrı, insanlara dünyada refah, ahrette felahlarını sağlayacak ilkeler bütünü (ed-Din) ilk insan/peygamberler vasıtasıyla göndermiştir. Bu bilgelerin hayata nasıl aktarılacağını, uygulanacağını peygamberler (nebi/rasül) bizlere göstermiş, her

Tamamını Oku

Melek göksel cisimciliği

- MELEKLERLE İLETİŞİM ÖNERİLERİNE OBJEKTİF BİR BAKIŞ - Sığınılacak manevi limanlar ve buna değer katacak olguların arayışı sürüp giderken, Yeniçağ akımlarının büyük kısmına dahil edilen sertifika sistemi; çeşitli koçluk ünvanları için fırsatlar ortaya atmaktadır. Bunlar arasında, oldukça yaygınlaştırılan meleklerle iletişime geçme düşüncesi de var. Artık, ‘’Melek Koçları’’, meleklerle iletişime geçtiklerini, size de

Tamamını Oku

Fatıma’nın eli, Hamse sembolü

Bu sembolün ilk kullanım izleri Akdeniz'e yayılmış medeniyetlerle başlar. Fenikeliler, Kartaca'nın koruyucu tanrıçası ve Ay döngüsünün denetleyicisi Tanit'i temsil etmek için bir el imgesi seçmişlerdir.  Tanit, tarım bolluğunu koruyan yağmuru taşırdı. Hz. İsa’dan önceki yıllarda şimdiki Tunus topraklarında Kartacalılar başarı için, güçlü dilekleri için Tophet’lerde çocuk kurban ederlerdi. Tunus'ta Bardo

Tamamını Oku

Bir ezel nasiplisi; Muhammed amca

Muhammed İslâmoğlu; nâm-ı diğer “Muhammed Amca”. 1948 yılında, şimdi Cumhurbaşkanlığı Köşkü olarak da bildiğimiz Huber Köşkü’nde dünyâya geliyor. Asıl adı Uğur Şarman. Babası dolar milyoneri bir fabrikatör. Çocukluğu Sâgıp Sabancılarla komşuluk ettikleri bu muhitte geçiyor. İyi bir eğitim alıyor. Liseyi TED Koleji'nde, üniversiteyi ise Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde okuyan Muhammed Amcamız iyi

Tamamını Oku

Prof. Dr. Şaban Ali Düzgün ile Röportaj: Peygamberin Silahı Nedir?

Son yıllarda Müslümanlar tarihte eşi görülmemiş bir şiddetin hem öznesi hem de nesnesi konumuna düşmüş bulunmaktadır. Şiddet uygulayan da gören de kendileri. Bu süreçte herkes yapıp-ettiğini Kur’an’la meşrulaştırma çabası içinde. Cihad, cihadist yahut yeni adıyla yabancı terörist savaşçılar, intihar bombacılığı gibi konular bir yandan tartışılırken diğer yandan Avrupa’da İslam’ın uzun

Tamamını Oku

Hangi Mevlânâ

“Müslümanlar kötü, Mevlâna başka” tehlikesi Rivayete göre, III. Selim, canı sıkılıp ruhu daraldığında, Şeyh Galip’in yanına gider, onunla dertleşirmiş. Yine böyle bir günde, III. Selim, Şeyh Galip’in dizlerine başını yaslamış. “Hocam” demiş, “Bana Mevlâna hazretlerinin bir kerametini anlatın.” Şeyh Galip, “Sultanım! Yaşarken gösterdiği kerametlerini mi anlatmamı istersiniz yoksa öldükten sonraki kerametlerinden

Tamamını Oku

Kurban’ın Teslim Olması

Eski toplulukların birçoğunda, maneviyat kökenli kurban geleneği, ilahi bir gazabı sükünete indirgeme dileği ile başlar. Minnet ve şükran için, şifa bulma için, tövbe ve ant için de kesilir. Kurbanlıkların eza görmeden teslim olabilmesine değinmeden önce, kısaca, İslam'ın kutsal ayetlerinden seçelim, Kur'an-ı Kerim, Hacc 22/37. Ayette, ‘’kurbanların etleri ve kanları asla Allah'a

Tamamını Oku

Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır?

Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve İSAV işbirliğiyle “Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? Sorunları  ve Çözümleri”  konulu Çalıştay (1-4 Haziran 2014 Kozaklı / Nevşehir)  düzenleniyor. 50 üzerinde akademisyen,  Ağustos 2013 yılında  başlayan müfredat tartışması ile başlayan süreci değerlendirmek, mevcut sorunlara olası çözüm önerileri üretmek gayretinde. Bildiriler merkezli bir beyin fırtınası hedefleniyor, inşallah

Tamamını Oku

Yahudi ve Hristiyanlarla Dostluk Kur’an’da Yasaklanmış mıdır?

Değerli Dostum Can Uğurluer, Noel günü Kadıköy İskele Camii’nin duvarına Maide Suresi’nin 51. ayetinin Türkçe anlamının asıldığını ve ayeti okuyunca afalladığını dile getirdi. Ayetin anlamının Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’a ait olan Kuran Tefsiri’nden alıntılandığını da eklemiş. Söz konusu ayetin, adı geçen Tefsir’deki Türkçe çevirisi şu şekildedir: "Ey iman edenler! Yahudilerle Hıristiyanları

Tamamını Oku