TSK ve YÖK’ten sonra Yargıda da değişim
Konunun siyasi iktidara bakan yüzünde çok yönlü fayda istihsal edildiği görülür. Her şeyden önce, iki dönem anayasayı değiştirecek çoğunlukla gelip, bunu başaramadan yeni bir seçime girmesi iktidar partisi için büyük handikap olurdu. Muhalefetin bunu aleyhine kullanması beklenebilirdi.
Muktedir olamamanın asıl riski ise daha başka idi. Doğrusu hem daha büyük, hem de ertelenemezdi. Yani değişikliklerin yapılması zaruri idi. Zira pratikte bir tıkanma yaşanıyordu, bu tıkanıklığın aşılması gerekiyordu. Türkiye’nin yargıda reform ihtiyacı kendini dayatıyordu. Yargı, çoktandır temel erkler içinde en sıkıntılı durumda olanıydı. Adeta ülkenin ağrıyan dişi haline gelmişti. Kurumlar tek tek kendini değiştirip dönüştürerek çağa uyum sürecine girmişken, yargı arkaik görüntü veriyordu. Müesses nizamın ayakları kabul edilen TSK ve YÖK’de yaşanan değişimin yargıda da kendini göstermesi kaçınılmazdı.
Türkiye, daha iki yıl öncesinde iktidar partisinin kapatma talebiyle yargılandığı bir ülke idi. Bütün dünyanın şaşkın bakışları altında koca bir iktidar partisi yargılanmış üstüne de mahkum olmuştu. Kapatılmamıştı gerçi ama para cezasına çarptırılmıştı. Bu esnada yargılananlar, kaderine rıza gösteren, yargıya saygılı görüntü vermişlerdi. Dava sonuçlanıp, ortalık durulduğunda iç ve dış konjonktürün farklılaştığı görüldü. İçerde kendi ile meşgul ülkenin, bu esnada uluslar arası meselelere eğilmesi beklenemezdi. İktidar partisinin canı ile uğraştığı ahvalde kendisinden beklentilere girip, ödev yüklemek pek de anlamlı olmasa gerekti. Zaten dava bittiğinde uluslar arası arenada hava olumluya dönmüş, daha elverişli iklime vasıl olunmuştu.
Davanın bir başka özelliği ise içeride ETÖ davası ile paralel seyir takip etmesiydi. Zaten konu tahtaravalli misali uzun süre siyasi iktidar ile ETÖ arasında gelgitler gibi algılandı. Yargı bir taraftan siyasi erki diğer taraftan da kendisinde devletlik vehmeden paralel devlet mesabesindeki devasa yapıyı yargılıyordu. İkisinin birbirini besleyen, kaldıraç işlevi de herhalde görmezden gelinemez.
Hülasa bugün artık bazı hususları daha açık ifadede bir beis olmasa gerektir. Ki Anayasa Mahkemesi, son yıllarda siyasi manivelaların unsuru olarak fazlasıyla işlev gördü. Ancak bunun yıpratıcılığı yanında giderek aynı fonksiyonun sürdürülemezliği de ortada idi.
Keza ‘Asrın Davası’ olarak nitelenen ETÖ dava soruşturmaları için ciddi direnç oluşmuştu. HSYK’nın 2009 yaz kararnamesi ancak güzün tamamlanabilmişti. Aynı sıkıntı 2010 yazında da kendini belli etti. Kurulun mevcut yapısı yargıyı kilitleyecek noktaya gelmişti. Bütün bu tartışmaların merkezinde ETÖ yargıçlarının durumunun olduğu biliniyor. Hal bu iken, dava ve soruşturmaların selameti, yargıçlarının görevlerine devamı için kurulun yapısının değiştirilmesi şarttı.
Bu noktada yumurta ile tavuk ilişkisinin akla gelmesi yadırganamaz. Yani ihtiyaçlar mı değişikliklere sebep olmuştur yoksa gerekli değişiklikler için ortam mı hazırlanmıştır? Gelişmeleri iradi yada spontane görmek herkesin kendi ihtiyarına kalmıştır.
Öyle yada böyle pakette yer alan iki madde ile yargıda reform ihtiyacı kısmen karşılanmıştır. Doğrusu diğer maddeler bu iki madde yanında tali önemdedir. Paketin can alıcı maddeleri AYM ve HSYK’nın yapısını ve işlevini düzenleyen bu iki madde idi. Onlar da değiştirilerek yoldaki engeller kaldırıldı.
Ancak unutmamak gerekir ki, otobanda daha hızlı yol almanın yanında riski de vardır. Zira aşırı hız kaza riskini ve muhtemel kazanın maliyetini artırır. Siyasi iktidar açısından yönetilmesi 11 Eylül’e göre daha zor bir sürece girildiğini de teslim etmek zorundayız. Yeni denge arayışlarına, yeni manivelalara ihtiyaç vardır. Daha sofistike, daha rafine siyaset geliştirilmesi gereği de ortadadır.
Sonraki yazımızda referandumun siyasi sonuçlarına değineceğiz.
Mehmet Niyazi Yavuz
– Haber Lotus –
HLotus