Yazımızın konusu El-Hamra , Arapçası al-Qasr al-Hamrā, İspanyolcası Alhambra. Bu isimler bir saray ismini çağrıştırsa da esasen bir yerleşim alanını tanımlamakta demek daha doğru. Bu dünya harikası eser veya eserler bütünü 1232 – 1391 yılları arasında hüküm süren Beni Ahmar sultanlığı tarafından yaptırılmış. Bir kişinin veya bir mimarın eseri değil belli bir kuşağın veya mimari ekolün eseri. Yaklaşık 150 dönüm genişliğindeki bu alan dış surlarıyla ve dış surlarının etrafındaki yaşam alanlarıyla Endülüs’ün göz bebeği ve 1984 yılında UNESCO tarafında dünya mirası olarak korumaya alınmış durumda.
Bu genel bilgilerin hiç birisi eğer gözlerinizle görmediyseniz herhangi bir film, video veya resimle size El-Hamra’yı anlatamaz . Kızıl rengiyle Ahmet Haşim’in kızıl gecelerini hatırlatan ve ismini bu nar kızılından alan El-Hamra’yı anlamanız için görmeniz gerekli . Görmeniz gerekli derken yoldan geçerken bilet alıp gezebileceğiniz bir alan değil , kapısında gündüz erken saat sekiz gibi sıraya gireceğiniz belki de o gün bilet bulamayacağınız bir yer. İspanyollar tarafından şu an çok ciddi korumaya alınan bu dünya mirasının gezmesi dahi sıraya veya rezarvasyona tabi. Aşikar olan bir durum günümüzde bu eserin değerini herhalde İspanyollar anlamakta demek doğru olur çünkü artık bu eser Granada’nın ve İspanya’nın sembolü haline gelmiş durumda .
Sembol deyince akla yıldızlar geliyor, altı , sekiz , on iki köşeli yıldızlar, Davut’un yıldızı, El-Hamra’nın yıldızı, Selçuklu’nun yıldızı, Osmanlı’nın yıldızı. El-Hamra’nın yıldızı ağırlıklı olarak sekiz köşeli iç içe geçmiş iki kareden oluşan yıldız bu gün çok açık bir şekilde modern Granada şehrinin sembolü halinde, El-Hamra’da kullanılan altı köşeli ve on iki köşeli yıldızlar da aynı şekilde şehirde binaların cephelerini süslemekte. Bu sembollerden yola çıkılırsa El-Hamra’nın Müslüman bölgesi Albazin’den coğrafik olarak o zamanlar yahudi bölgesi sayılabilecek olan Realoja’ya daha yakın olması ve yahudi sembolü altı köşeli yıldızın yanında El-Hamra’nın sekiz köşeli yıldızının yan yana bulunması sadece sembollerle açıklanacak basit bir hal olmasa gerek. Ayrıca yer yer kullanılan on iki köşeli yıldızlara baktığınızda ise hem sekiz köşeli hem de altı köşeli yıldızları iç, içe görmeniz mümkün. Bir zamanlar ortaçağın en büyük şehirlerinden bir tanesi olarak yüz bin kişiyi barındıran şehrin Gırnata sultanlığının idaresinde nüfusunun yaklaşık yüzde yirmisinin Yahudi yerleşimcilerden oluşması bu sembollerin şehirdeki sosyal hayatı tanımlaması bakımından önemli ip uçları vermekte. Dolayısıyla Gırnata’nın yıldızları bu gün hale o eski hikayenin sembolleri olarak modern Granada şehrinde parıldamakta. Gırnata’nın şu an bir sembolü var ve o da muhteşem El-Hamra. Bu muhteşem eserin sarayları , hamamları, bahçeleri ve muhtemelen bir zamanlar içerisinde var olan çarşılarına geçmeden önce şunu söylemek lazım. Eğer Sivas – Divriği’deki ulu caminin taş duvarlarındaki işlemeleri gördüyseniz , o işlemeler benzeri yüzlerce, binlercesinin bir sarayın fakat gerçek bir sarayın duvarlarında sanki gergefte işlenmişcesine donatıldığını hayal edin, sadece hayal edin, görene kadar. Yazılar içerisinde galip olanı ”Lâ galibe illallah” yazısı duvarlara defalarca yazılmış ve tüm duvarlar Arapça baştan aşağı süslenmiş. Bu eserin mimarını veya mimarlarını bilemiyoruz fakat büyük bir emek harcadıkları aşikar.
Bu genel girişten sonra El-Hamra’da beraber bir gezintiye çıkacağız.
Prof. Dr. Orhan Canbolat
– Haber Lotus –
HLotus
