İslam felsefesinde “filozof”, Meşşâîlik; “müteellih”, İşrakilik; “Muhakkik sûfî” ise Ekberi (Vahdet-i vücud) öğretileri bağlamında fikir üreten alimlere verilen nitemeler. İslam felsefesini tek bir akıma indirgeyip, Fârabî ve İbn Sînâ’ya yöneltilen eleştirileri bütün felsefeye yaygınlaştıranların tutarlı olup olmadıklarını daha net anlayabilmek için bu üç terim arasındaki farklar ve geçişleri ana hatlarıyla
Tamamını Oku
Geçen haftaki “Bir Nefes Felsefe” yazısında Tanrı’nın evreni nasıl yarattığını tâlimî/müsbet ilimler vasıtasıyla açıklayıp, niçin yarattığını ilâhîyat/felsefe disiplinleriyle anlaşılabileceği üzerinde durmuştuk, hatırlarsanız. Müslüman filozofların modern felsefede anlama ve açıklama, pozitif ve beşeri/tinsel ilimler ayrımına ve buralarda kullanılacak yöntemler farklılıklarına işaret etmesinin günümüz felsefe açısından da önemini belirtmiştik. Aristoteles’in ilimleri teorik, pratik
Tamamını Oku
İslam felsefesine Tanrı, vacibu’l-vucud yani zorunlu varlık olarak tanımlanır. Varolması için bir başka varlığa muhtaç değildir, bu açıdan “Vacibu’l-vucud bizatihi” de denir. Tanrı’nın dışındaki her şey, evren diye isimlendirilir ve varolması için bir başka varlığa ihtiyaç duyar, bu nedenle vacibul-vucud bigayrihi de denilir. Bu husus önemli, “Bir Nefes Felsefe”ye dair önceki
Tamamını Oku
"Tanımlaması onu söylüyor zaten" deyip, "on yıllardır süregelen 'Doğu-Batı' ikilemine katkı yapıp, 'gerekli bir öteki' oluşturup, savunmacı bir tutuma mı gireceksiniz, sizde" mi dediniz? Çünkü Doğu ve Batı terimleri salt coğrafî bölgelere tekabül etmenin ötesinde ya da İslam ve Doğu kültürlerini özdeştirip, Batı dünyasının hâkimiyetini pekiştirmek için gerekli bir öteki
Tamamını Oku
Kindi’nin önceleri rasyonalist geleneği önceleyen Ehl-i Tevhid ve’s-Sıfat ekolünün Kur’an’ın mahluk olduğu görüşünü zorla kabul ettirme çabası (Mihne) sonucunda ana bünye diye isimlendirilen Ehl-i Sünnet’ten ayrıldığı (itizal) ettiği söylenen akım içinde yetiştiği bilinmektedir. Onun “kelamcı-filozof” olarak ilimler tasnifi ve yöntem meselesinde söylediklerinin önemi de ortada. Mutezili görüşü benimseyen Halifeler zamanında
Tamamını Oku
Tabii ki Kindî (ö. 252/866) dediğinizi duyar gibiyim! Evet; bütün İslam felsefesi tarihi kitaplarında da öyle yazıyor çünkü. Teolojik/kelâmî düşünceden felsefî tefekküre geçişte önemli bir kelamcı-filozoftur gerçekten de, ama İlk İslam filozofu olarak nitelendirilir mi, bilemedim, desem doğru olmaz. Emevî ve Abbâsî dönemlerinde önemli vazifeler görmüş aristokrat bir ailenin çocuğu olarak
Tamamını Oku
“Felsefenin Aslî Yurdu, bize öğretildiği gibi İyonya bölgesi ve Grekler mi, yoksa Mezopotamya bölgesi ve Kaldeliler mi?” Bu soruya Farabi’nin cevabı Kaldelilerdir: Felsefe Kaldeliler üzerinden Mısır’a, oradan da Antik Yunan’a geçmiştir. Malum olduğu üzere dünya üç büyük kültürel aktarım ve etkileşim yaşamıştır. Milâttan önce 600’lerde başlayan kültürel aktarım yaklaşık iki
Tamamını Oku
Giriş: Dünya koronavirus (covid-19) salgını ile mücadele etmekte, insanlar bir nevi inziva hayatı yaşamaktadır. Dış şartların olumsuzluklarını gidermek için sorunun bir parçası olmaktansa çözüme katkıda bulunmak için yapılan bilinçli inziva, İslam filozoflarının “Tedbirü’l-Mütevahhid” kavramını hatırlatmaktadır. Felsefenin amacı Sokrates ve Platon’dan itibaren insanların mutluluğunu temin etmesi ve erdemli bir hayat sağlanmasıdır. Bunun için özgür ve özgüvenli bireyin öncelikle kendi
Tamamını Oku
Emrah KANLIKAMA Giriş: Farabi’nin İhsa’ül Ulûm[1] adlı eseri, faydası ve içeriğinde ihtiva edilen bilgi/görüşlerin zenginliği açısından İslam Felsefesi’nin kurucu metinlerinden birisi olarak kabul edilebilir. Zira eser, henüz XI. yüzyılda iken bile İbn-ü Said tarafından tüm felsefe öğrencilerine “Felsefeye Giriş” niteliğinde okutulmuş, daha sonrasında ise eserin kıymeti harbiyesi üç kez Latinceye bir kez
Tamamını OkuDüşünce tarihinde Aristoteles’den sonra “İkinci muallim” diye anılan Farabi’nin başkanlık hakkında ne diyeceğini müzakere ettikten sonra, Suriye krizi sonrasında adalet hakkında ne dediğini kamuoyu ile paylaşmak istedim. Çünkü ortada bir güvenlik sorunu var ve bu da doğrudan adalet kavramıyla ilintili. · Siyaset bilimi Farabi’ye göre, siyaset bilimi (ilmü’l-medeni) iradi fiiler ve yönetim tarzlarını
Tamamını Okuİslam dünyasında en uzun parlamenter sistem tecrübesine sahip olan bir geleneğe sahibiz. Nizam-ı Cedid arayışları, Tanzimat ve Islahat Fermanları, I ve II. Meşrutiyet ilanlarıyla oluşan Osmanlı birikimi üzerine Türkiye Cumhuriyet’i kuruldu. Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte halkın ya doğrudan ya da seçtiği temsilciler vasıtasıyla kendi kendisini yönetmesi, yönetimde kuralların hakimiyetini sağlayan
Tamamını OkuTürkiye’ye ait bir siyaset tarzı var ki, Anadolu’nun bin yıllık tarihini o kurmuştur. Müslümanlar, Allah Resulü (asv)’nün vefatından sonra bütün ümmeti idare eden fazıl yöneticiler aradılar. Bu konuda Hz. Ali (ra) ile Hz. Muviye çatıştı. Müslüman toplum da şu soruyla baş başa kaldı: Hz. Ali (ra) önderliğindeki kanaat toplumu mu;
Tamamını OkuMüslümanların Batı karşısında yenildiği Osmanlı’nın tüm aydınları tarafından teslim edilmiş bir fikr-i sabitti. Said Halim Paşa (1864- 1921) da bu düşünceden hareket etti ama modernistlerden ayrı olarak medeniyet yükselişi yapabilmeyi İslam esaslarını anlama ve tatbik etmeye matuf kıldı. Paşa şöyle diyordu: “Müslüman milletler, İslam dinini kabul etmekle çok büyük ve
Tamamını Oku
