Ana Sayfa > İslam Felsefesi

İslam Felsefesi

Bir nefes felsefe 22: Türk metafiziğinin İslam öncesi temelleri

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Bir önceki yazıda “Arap-Fars ve Türk Aklı ve Müslümanlık Tasavvurları” bağlamındaİslamiyet ve sonrasını Arap-Fars ve Türk Akıllarının ortaya koyduğu müslümanlık tasavvurları olarak incelediğimizi belirtmiştik.  Türk Rönesansı/Aydınlanmasının 11. Asırdan itibaren de (1050) başlayıp,  XVI. asırda kadar devam ettiği vurgusu yapılmıştı. İslam daha doğrusu Hz. Adem’den itibaren gönderilen ilahi mesajların sonuncusunu getiren Hz.

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 21: Türk rönesansı ve metafizik temelleri

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

“Bir Nefes Felsefe” bağlamında bir seri metafizik okumaları yaptık malumunuz. Farabi ve ibn Sina ile felsefe-i ula çerçevesinde metafizik okumaların yerini ana hatlarıyla hatırladık.  İslam felsefesinin kurucu filozofu olan Farabi’yi merkeze alarak Türkistan/atayurt-Türkiye/anayurt irtibatının kültürel kodlarını Felsefeyi Anadolu’da Yeniden Yurtlandırma çabası olarak görüyoruz.  Meşşai-İşraki-Ekberi Gelenek (Vahdet-i Vucud) öğretilerini “Varlığın Birliği”nin farklı

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 19: Metafiziği boş gevezelik ve boşboğazlık olarak görmenin temeli var mı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Bir Önceki yazı Müslüman filozofların hikmetlerin hikmeti, sanatların sanatı olarak gördükleri felsefe-i ula’nın yani metafizik ve yukarıdaki iddiada bulunan düşünürlere dairdi.  İronik olan metafiziği boş kuruntular olarak niteleme sürecini tetikleyenin Bacon olması, onun da Aristoteles’ten sonraki düşünür olarak olan sistemininde metafiziğin yeri ve önemi tartışılmaz olan İbn Sina’yı görmesi.    Metafizik

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 18: Metafizik; boşboğazlık ve kuru gürültü müdür?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

İslam felsefesini analitik okumanın gerekçesini sunduğum “Bir Nefes Felsefe 12”de bu konuya bir giriş yapmıştık ve ileride biraz daha ayrıntılı inceleyeceğimizden bahsetmiştik, hatırlarsanız. “Evet öyledir, metafizik anlamsızdır, gevezelik ve boş kuruntulardan ibarettir”, derler Pozitivistler. Deneysel felsefenin/bilimin kurucusu, Batı yeniçağ pozitivizminin kurucu sayılan Roger Bacon ile birlikte doğrulanamayan yani deneyin konusu olmayan

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 17: Gazzâlî; devlet görevlisi mi; bir sistem düşünürü mü?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Gazzâlî  okumalarının sonuncusu bu, bir seri yazı hazırlamamızın nedeni, İslam felsefesinin toplumsal açıdan ötekileştirme çabalarında hala etkisinin görülmesi.  Muhafazakar Düşünce Dergisi’nin 17 Ekim 2015 tarihinde Konya’da düzenlediği "İslam Medeniyetini Kuran Düşünürler" Sempozyumu’nda İslam medeniyetinin kurucu düşünürleri: Gazzâlî başlıklı sunumda “Bir Nefes Felsefe 12 ve 13” sizlerle paylaştığım hususlara benzer şeyler söyleyince,

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 16: Tehâfütü’l-felâsife, filozofların tutarsızlığı mı; yoksa Gazzâlî’nin yönlendirme ve yanıltmacası mı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Bu seri yazıları takip eden dikkatli bir okurun hatırlayacağı “Bir Nefes Felsefe 14” yazısında Gazzâlî’nin filozofları tekfir ettiği temel eseri üzerinde ayrıca duracağımızı belirtmiştik.   Bilindiği üzere Tehâfütü’l-felâsife ile filozofların tutarsızlıklarının üç meselede tekfir diye nitelemesi temelde kozmolojik bir soru olan Evrenin ne zaman ve nasıl yaratıldığına dair açıklamaların önce itikâdî

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 14: İslam dünyasında felsefeyi bitiren Gazzâli mi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Gazzâlî’nin, felsefi, kelami, batini ve sûfî okumaları dönemin dini gruplar sosyolojisi olarak incelediğini düşündüğümüz el-Munkız’daki ifadelerini, Tehafütü’l-Felasife adlı eserinde daha ayrıntılı olarak inceleyerek ve iki filozof üzerinden bir karşıtlık dalgası oluşturduğu malum. Sûfî söylemi de içlerinde gruplara ayırarak (şatahatlarıyla meşhur Varlığın Birliği öğretisini hal olarak yaşayanların) dışında durduğu bakış açısına

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 12: İslam felsefesini “analitik” okumak da nereden çıktı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

İslam felsefesinde “filozof”, Meşşâîlik; “müteellih”, İşrakilik; “Muhakkik sûfî” ise Ekberi (Vahdet-i vücud) öğretileri bağlamında fikir üreten alimlere verilen nitemeler.  İslam felsefesini tek bir akıma indirgeyip, Fârabî ve İbn Sînâ’ya yöneltilen eleştirileri bütün felsefeye yaygınlaştıranların tutarlı olup olmadıklarını daha net anlayabilmek için bu üç terim arasındaki farklar ve geçişleri ana hatlarıyla

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 8: ‘Hikmetü’l-Meşrikiyye’ “Doğu Felsefesi”ne karşılık gelir mi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

"Tanımlaması onu söylüyor zaten" deyip, "on yıllardır süregelen 'Doğu-Batı' ikilemine katkı yapıp, 'gerekli bir öteki' oluşturup, savunmacı bir tutuma mı gireceksiniz, sizde" mi dediniz? Çünkü Doğu ve Batı terimleri salt coğrafî bölgelere tekabül etmenin ötesinde ya da İslam ve Doğu kültürlerini özdeştirip, Batı dünyasının hâkimiyetini pekiştirmek için gerekli bir öteki

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 7: Müslüman filozoflar, İslamiyet’in ilk dönemindeki teo-politik çatışmaları aşabildi mi?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

Kindi’nin önceleri rasyonalist geleneği önceleyen Ehl-i Tevhid ve’s-Sıfat ekolünün Kur’an’ın mahluk olduğu görüşünü zorla kabul ettirme çabası (Mihne) sonucunda ana bünye diye isimlendirilen Ehl-i Sünnet’ten ayrıldığı (itizal) ettiği söylenen akım içinde yetiştiği bilinmektedir. Onun “kelamcı-filozof” olarak ilimler tasnifi ve yöntem meselesinde söylediklerinin önemi de ortada. Mutezili görüşü benimseyen Halifeler zamanında

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 6: İlk İslam filozofu kimdir?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Tabii ki Kindî (ö. 252/866)  dediğinizi duyar gibiyim! Evet; bütün İslam felsefesi tarihi kitaplarında da öyle yazıyor çünkü. Teolojik/kelâmî düşünceden felsefî tefekküre geçişte önemli bir kelamcı-filozoftur gerçekten de, ama İlk İslam filozofu olarak nitelendirilir mi, bilemedim, desem doğru olmaz. Emevî ve Abbâsî dönemlerinde önemli vazifeler görmüş aristokrat bir ailenin çocuğu olarak

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 5: Felsefe “iyi yaşama sanatı” ise “insan yedisinde neyse yetmişinde odur” sözünün  “ahlak felsefesi”ndeki karşılığı nedir?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet 0

Peygamberimizin “Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim” ve “Ahlakınızı güzelleştiriniz” şeklindeki sözleri ile “insan yedisinde neyse yetmişinde odur”  sözünü bir arada düşündüğümüz zaman “Ahlak ve Felsefesi Ne İçindir ve Neye Yarar?” diye sormak gerekmez mi? Bu etik ve ahlak kavramlarının analizini, temelde ahlakın değişip değişmediği meselesi bağlamında müzakere edilir. Felsefe “İyi

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 4: İslam felsefesi karşıtlığının temelinde yatan meşşai filozofları tekfir etmek ne derece tutarlı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

Biz, Kindi’yi İlk Müslüman filozof olarak nitelendirdikten sonra İslam felsefesinin kurucu filozofunun Farabi olduğunu belirtiyoruz. Onu felsefeyi asli yurduna geri getirdiğini ve Hz. Muhammed’in getirdi yeni sistem bağlamında kadim kültürleri okuyup yeni bir bakış açısı getirilmesi ve bunu felsefi temellerini kurguladığını ve buna Meşşai öğreti denildiğini belirtiyoruz.  İbn Sina’nın bunu

Tamamını Oku

Bir nefes felsefe 3: İslam felsefesinin oluşum sürecinde yerli ve yabancı kaynaklar tasnifi tutarlı mı?

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Genel, Köşe Yazıları, Manşet, Tasavvuf ve İlahiyat 0

Sistemler ilk öncüllerden kurulur ve her felsefi/hukuki/dini öğretiye yönelik eleştiriler genelde 2. Önerme ve onlardan çıkarsanan yargılara yöneliktir. Bu açıdan biz mantık dersinde Farabi’nin dil ve düşünce arasındaki irtibatını, tasavvur ve tasdik çeşitlerini, Hakikat’e dair sunum tarzlarını (burhan-cedel/diyalektik, hitabet/belagat/retorik, şiir ve safsata) inceleyerek felsefeye giriş yaparız. Sonra Mantık bilmeyenin ilmine

Tamamını Oku

İnsan onuru

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Manşet 0

Abdurrahman Şeref Beyi Osmanlı Devleti-Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel geçişini incelemek için önemli mihenk taşı olarak görüyoruz. Onun ilim adamı ve siyasetçi olarak onurlu duruşu, yazdıkları, yetiştirdikleri talebeleri ve öğretim yöntemlerini okudukça teori ve pratiği bir arada tutan seçkin bir zekâ olduğuna iyice kanaat getirdim. Bu sıralar Banu Yüksel Hocamla “İnsan onuru”

Tamamını Oku

İslam felsefesinin kurucu filozofu ve felsefe tarihinin “ikinci üstadı”: Fârâbî

Prof. Dr. Mevlüt UYANIK Felsefe, Manşet 0

Giriş: Dünya koronavirus (covid-19) salgını ile mücadele etmekte, insanlar bir nevi inziva hayatı yaşamaktadır. Dış şartların olumsuzluklarını gidermek için sorunun bir parçası olmaktansa çözüme katkıda bulunmak için yapılan bilinçli inziva, İslam filozoflarının “Tedbirü’l-Mütevahhid” kavramını hatırlatmaktadır. Felsefenin amacı Sokrates ve Platon’dan itibaren insanların mutluluğunu temin etmesi ve erdemli bir hayat sağlanmasıdır.  Bunun için özgür ve özgüvenli bireyin öncelikle kendi

Tamamını Oku