Cemal Tollu [Türk ressam] İstanbul’da [1899] doğdu. Küçük yaşlarında resim yapmaya ve resim sanatına merak duyan ressamımız, Güzel Sanatlar Akademesi’ni [Sanayi-i Nefise] kazandı ancak zorlu yıllar olan işgal dönemine denk gelmesi sebebiyle eğitime başlayamadı. Bir şekilde Ankara’ya geçmeyi başaran Tollu, Mustafa Kemal Paşa’nın kurmuş olduğu Zahit Namzetleri Talimgâhı’na katıldı. Buradaki eğitimini tamamladıktan sonra 1921’de süvari teğmen rütbesine yükseldi ve Konya’da katıldığı süvari alayından 1923 yılında terhis oldu. Hiç vakit kaybetmeden Edirne’de vagon tamircisi olarak çalışmaya başladı [1925].[1]
Elazığ Öğretmen Okulu’nda ve sonra Erzincan Askeri Lisesi’nde öğretmenlik yaptıktan sonra Münih’e gitti. Sanatta derinleşmek amacıyla gittiği Münih’te Hans Hofmann ile Paris’te ise Fernand Leger, Andre Lhote ve Grommaire’in ile birlikte çalıştı. Heykel konusunda bilgisini artırmak için de Despiau’nun atölyesinde bu konuda eğitim aldı[2].
Paris’ten dönüşünde ilk sergisi için Elazığ’ı seçti. İstanbul Galatasaray sergilerinde konuk sanatçı olarak davet edildi, insanlara sanat konusunda rehberlik yaptı. Anadolu Medeniyetleri Müzesi olan Ankara Arkeoloji Müzesi’ne yönetici pozisyonuna getirildi[3].
1933’te D Grubu’nun kurucuları arasına -sanata katkıda bulunmak amacıyla- katıldı. Bu topluluğun sergilerine tabloları ile destek verdi. 1936’da Leopold Levy’nin daveti üzerine İstanbul’a geldi. Artık yeni öğretim kadrosundaki yerini aldı, Levy’nin yardımcılığını üstlendi. Buradan 1964 yılına yani emekli oluncaya kadar atölyenin hocalığını yaptı. Bunun yanında mitoloji dersleri vererek eğitimde geniş bir zeminde uzmanlığını konuşturdu[4].
2. Devlet Sergisi’nde [1940] ikinci oldu. 3. Devlet Sergisi’nde [1941] ise birincilik ödülüne hak kazandı. Londra ve Paris’te [1946] düzenlenen Çağdaş Türk Sanatı sergilerine katılım gösterdi. İstanbul’da ikinci kişisel sergisini açtı [1947]. 50’li yıllarda Sao Paolo Bienaline ve Venedik, Tunus ve Bağdat’taki uluslararası sergilerle yapıtlarını paylaştı. Akademi’de vermiş olduğu mitoloji ders notlarını bir kitap haline getirerek Yunan Mitolojisi ismi ile yayımladı. 21. Devlet Sergisi’nde Hasat adlı kompozisyonu ile ikinci defa birincilik ödülüne layık görüldü. Tollu, Yeni Sabah gazetesinde sanat temalı yazıları ile sanata destek vermiştir. 26 Temmuz 1968 yılında hayata veda eden ünlü ressamın “sanat anlayışı”nda kübizm akımı hâkimdir. 1930’lu yıllarının sonlarında yöresellik ressamlığı ve kompozisyon ressamlığı onun sanatının iki ögesidir. Özellikle Tanpınar, Tollu’nun resim anlayışı için akla ilk gelen vasfın sıhhat olduğunu öne sürer. Onun sanatının yapısının kökeninde Anadolu Hitit sanatını yatmaktadır. Resimlerinde yöresel figürler kullanan sanatçı, Hitit tanrılarını çağrıştıran yapıtlara imza atmıştır.
Merve Yezda Bingöl
[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Cemal_Tollu
[2] https://www.istanbulsanatevi.com/turk-ressamlar/cemal-tollu-hayati-ve-eserleri-1899-1968/
[3] wikipedia.
[4] İstanbul Sanat Evi.
HLotus