Şüphesiz bu kitabın en akılda kalıcı yanlarından biri, Spinoza’nın “kalın kafalı teolog” diyerek Blyenbergh’e cevap verme nezaketini ondan esirgemiş olmasıdır.
İki metafizikçi, iki inançlı ama inancını son derece farklı yaşayan insan. Spinoza’nın topluma, vahye olan eleştirilerinin halkta ve Yahudi cemaatinde büyük yankı uyandırmasının üzerine yazılmış mektuplar, Blyenbergh’in soruları ile başlıyor.
Burada esas unsur teodise. Bunun üzerinden şekilleniyor mesele. Spinoza kötülüğü vahiy üzerinden değil Özgür İrade ve Tanrı-doğa düalizminden yorumluyor. Blyenbergh ise inançlı hem de bir teolog olarak onu anlamaya çalışıyor. Özellikle Âdem peygamberin cennetten kovulması ve yasak elmayı yemiş olmasının perde arkası bu mektuplarda epey aralanıyor.
Merve Yezda Bingöl
HLotus